Snoeien in de winter

In de winter staat het tuinwerk op een lager pitje en is de natuur in rust. Het ideale moment om heesters en bomen te snoeien. Of toch niet? Het hangt van verschillende factoren af. Zoals wanneer valt de bloei, hoe zit het met vorst en waarom wilt u snoeien? Wintersnoei, we vertellen er graag meer over.

Wintersnoei van bomen en heesters

Een opmerking vooraf. We hebben het hier over het snoeien van heesters en bomen. Vaste planten, ook siergrassen, snoeit u pas in het voorjaar en blijven in de winter staan. Dat is beter voor het bodemleven en u heeft vaak een aantrekkelijker zicht op de tuin dan wanneer alles kaal is geknipt. Van eenjarige planten kunt u na de bloei het zaad oogsten en de plant afknippen of, als u soorten heeft met een mooi wintersilhouet, natuurlijk laten staan. 

Algemene tips

Terug naar de bomen en heesters. Er wordt veel geschreven over snoeien, over wel of niet snoeien in de winter, hoe te snoeien, etc. Er zijn een aantal basisregels over snoeien die handig zijn om te weten. U leest ze hier: snoeiregels. Dit gaat voornamelijk over de bloeitijd van heesters in combinatie met snoeien.

• Bloeit een heester voor juni, snoei dan na de bloei in mei of juni.
• Bloeit een heester na juni, snoei dan in het vroege voorjaar rond maart, april.

Let dus op de bloeitijd als u een boom of heester snoeit. Bloeit de struik of boom vroeg in het voorjaar en snoeit u in de winter, dan heeft u kans dat u de bloemknoppen eruit knipt.

Van oudsher wordt vaak in de winter gesnoeid. Dat komt omdat er meer tijd is om te snoeien, de bomen en struiken in rust zijn en de takkenstructuur goed zichtbaar is in de winter. Maar snoei niet als het vriest. Snoeiwonden blijven open tijdens vorst, waardoor de struik of boom kwetsbaarder wordt voor ziekten. En de snoeiwonden kunnen invriezen; niet een heel groot probleem als er nog genoeg tak is om later bij te knippen, maar het betekent later extra werk.

Voor bomen geldt in principe dat u deze het beste vanaf het voorjaar tot in de zomer kunt snoeien. Hier leest u daar meer over: snoeien van bomen. De reden is dat in de lente en zomer snoeiwonden eerder dichtgroeien en de boom sneller herstelt. Maar er zijn uitzonderingen op het snoeimoment, zoals vormbomen, fruitbomen en abc-bomen.

Wel snoeien in de winter

Sommige soorten wilt u juist wel snoeien in de winter. Belangrijkste reden is dat ze veel extra uitlopers zullen aanmaken en de opbrengst van hout of vruchten daardoor groter wordt. Wat snoeit u wel in de winter?

• Vormbomen: zoals leibomen en dakbomen kunt u goed in de winter snoeien. Als reactie gaan ze veel hout aanmaken, waaronder waterlot. Een leiboom wilt u mooi dicht hebben tegen inkijk en een dakboom heeft u waarschijnlijk voor schaduw. Een dik bladerdek is dus een voordeel. Meestal snoeit u een leiboom en dakboom nogmaals bij in de zomer.

Lees hier meer over het snoeien van leibomen, het snoeien van dakbomen.

• Fruitbomen: de pitvruchten (appels, peren) snoeit u tussen januari en eind februari. Steenvruchten (kersen, pruimen) snoeit u beter na de bloei.

Lees hier meer over het snoeien van fruitbomen en het snoeien van appel- en perenbomen.

• Wilgen: dit gaat vaak om productiehout. Wilgentenen worden gebruikt voor het maken van vlechtschermen, borderranden, manden en meer. Als het gaat om de opbrengst dan kunt u een wilg heel goed in de winter snoeien. Anders snoeit u een wilg het liefst na de bloei; het is een van de vroegst bloeiende soorten waar bijen veel profijt van hebben. Snoeien van wilgen en knotbomen mag om het jaar.

Lees meer over wilgen en wilgenkatjes. 

• Blauweregen (Wisteria) groeit als een speer. Deze snoeit u in de winter en zomer. In januari of februari kunnen alle zijtakjes tot op twee à drie knopjes worden teruggesnoeid. In juli of augustus snoeit u na de bloei alle zijtakjes tot op vijf à zes bladeren terug.

Lees meer over het snoeien van blauweregen.

• Kornoelje (Cornus) hebben mooie gekleurde takken. Is het u daarom te doen, snoei dan in de winter of het vroege voorjaar de struik sterk terug. Jonge takken hebben de felste kleur.

Lees meer over het snoeien van kornoelje.

• Kiwi (Actinidia) kunt u snoeien tot in januari. Het gaat hier om de vrouwelijke kiwiplanten. Snoei zijtakken terug zodat de groei in het voorjaar wordt gestimuleerd. Mannelijke kiwiplanten snoeit u na de bloei.

Lees meer over snoeien van kiwi.

• Eventueel kunnen in de winter al lange takken van rozen en vlinderstruiken tot op een derde gesnoeid worden. De grootbloemige Clematis en Viticella Clematis kunt u ook al voor de start van het voorjaar snoeien. Tot maart uitstellen is ook een optie.

Snoeien vlak voor de winter

Officieel valt de winter van ongeveer 21 december tot 20 maart (het kan een dagje verschillen). Bomen en heesters kijken niet naar de kalender, maar toch zijn er soorten die kieskeuriger zijn.

• Druif (Vitis) knip van de druif voor de kortste dag (21 december) de jonge scheuten terug tot op 2 à 3 ogen van de hoofdtak. Snoei niet later, dan kan de Vitis gaan ‘bloeden’.

Lees hier meer over het snoeien van druiven.

• ABC-bomen: esdoorn (Acer), berk (Betula), haagbeuk (Carpinus), maar ook kastanje (Aesculus), walnoot (Juglans) en de druif (Vitis) hebben last van een heel vroege sapstroom. Snoeit u deze na de kerst, dan kunnen ze bloeden. Ze bloeden overigens niet dood, maar het verzwakt de plant wel. Snoei deze dus net voor de winter valt, áls het al nodig is. Moeten ze om bijvoorbeeld veiligheidsredenen gesnoeid worden, doe dit dan het liefst in de zomer.

TIP Nog even over bomen. De meeste bomen hoeven helemaal niet gesnoeid te worden. Die redden het heel goed zonder onze hulp. Let alleen op dode takken die kunnen afbreken of gevaarlijk hangende takken.

Wintersnoei of vroege voorjaarssnoei?

Meteorologisch gezien begint de lente vanaf 1 maart. Vanaf maart is er al veel meer te snoeien (of dat nu 1 of 21 maart is). Zoals de struiken die bloeien vanaf juni: rozen, hibiscus, sommige hortensia’s, vlinderstruiken. We zeggen dan vaak ‘vanaf het vroege voorjaar’.  Dan mag lekker de schaar erin! 

Lees hier meer over snoeien in het voorjaar. 

TIP Van een verkeerd moment van snoeien gaat een boom of struik niet meteen dood. Twijfelt u over het moment, dan kunt u er altijd voor kiezen om pas na de bloei te snoeien.

Knotten mag in de winter.