Voorzaaien – wanneer en waarom

Niet alle zaden kunnen direct de volle grond in. Er zijn ook moestuin-, vaste en eenjarige planten die het beste voorgezaaid kunnen worden. Liefst op een warme plek, op de vensterbank of een (warme) kas, met veel licht.

Wanneer voorzaaien?

Redenen om voor te zaaien zijn bijvoorbeeld: vroeger oogsten; eerder bloemen; omdat de groente langer de tijd nodig heeft om vrucht te zetten; of omdat de soort van warme omstandigheden houdt. Planten die meer tijd nodig hebben totdat u kunt oogsten of van warmte houden, kunt u voorzaaien. Over het algemeen begint u pas vanaf februari/maart met voorzaaien en vanaf april/mei met buiten zaaien, maar het tijdstip blijft afhankelijk van de plant.

Hou het zaadzakje bij de hand voor het juiste zaaimoment. Hierop staat aangegeven wanneer u onder glas voorzaait of buiten ter plekke zaait. Lees hier meer over hoe en wanneer u zaait.

Waarom voorzaaien?

• Warmte

De soorten die niet tegen vorst kunnen of pas bij een hogere temperatuur ontkiemen, zijn geschikt om binnen voor te zaaien. Zoals tomaten die een temperatuur van 18 tot 20°C nodig hebben. In een onverwarmde kas of koude bak kan dat op een zonnige dag nog lukken, maar de lage nachttemperaturen staan een goede ontkieming en groei in de weg. Dit geldt ook voor komkommer, courgette, aubergine en bijvoorbeeld pompoen.

• Langere kiem- en groeitijd

Planten waarvan de kiem- en groeitijd lang duurt, kunnen het beste worden voorgezaaid. Onze zomers zijn voor deze soorten te kort om tot volle bloei te komen of te bloeien of vrucht te dragen. Aan het eind van het seizoen is het te koud, nat en schijnt er te weinig zon. Dit geldt voor bijvoorbeeld tomaat, pepers, paprika, aubergine, verschillende kruiden en de meeste eenjarige zomerbloemen.

Voor- en nadelen van voorzaaien

Voordelen:

Tijdwinst; bloemen bloeien eerder en er kan vroeger geoogst worden.
Tegen vraat van slakken en vogels. Voorgezaaide plantjes zijn sterker en daardoor iets minder bevattelijk voor vraat.
Kleine zaadjes zijn gevoeliger voor slecht weer, één flinke bui en ze zijn weggespoeld.
Door voorzaaien houdt u de bloei- en oogsttijd een beetje in de hand. Als bijvoorbeeld de sla in de moestuin op is, kunnen er meteen weer plantjes de grond in, zodat het niet lang wachten is op nieuwe sla. En als een zaadje niet ontkiemt, is een andere zo voorgetrokken.
Voor sommige kiemers is de moestuingrond te rijk. Die hebben de schralere zaai- en stekgrond nodig voor een goede start.

Nadelen:

Voorzaaien is best veel werk. Het ontkiemproces moet in de gaten worden gehouden, de plantjes moeten worden verspeend en voor ze vanaf de IJsheiligen de volle grond in mogen, moeten ze wennen aan de buitentemperatuur, waarvoor ze steeds naar buiten en binnen gebracht moeten worden.
Binnen lijkt het voor zaailingen zomer, waardoor planten snel te groot worden, terwijl ze pas na half mei (na IJsheiligen) naar buiten kunnen, omdat dan de kans op vorst nihil is. Begin dus niet eerder dan op de zaadzakjes staat.
Bij een vroege start, kan er nog te weinig licht zijn. Dan worden de zaailingen dunne, slappe plantjes, omdat ze naar het licht gaan groeien. Wacht liever tot de periode die op het zaadzakje staat.

Kou of warmte om te ontkiemen

Koudekiemers zijn zaden die kou nodig hebben om te ontkiemen. Die kunnen al eerder in het voorjaar de grond in. Dat zijn bijvoorbeeld pinksterbloem, klaproos en engelwortel. Sommige zaden kun je zelfs beter in het najaar al zaaien, zodat ze voldoende kou krijgen om in het voorjaar te ontkiemen. Dit zijn vaak meerjarig bloeiende planten, ranonkel, dropplant en wilde bloemen, zoals korenbloem. Voor de moestuin gaat het om sla, rucola, spinazie, spruiten, radijs en wortels. Ook planten die winterhard zijn, kunnen in het najaar gezaaid worden. Denk aan lathyrus en akelei.

Warmtekiemers hebben juist warmte nodig om te ontkiemen. Dit geldt voor de meeste eenjarige bloeiers, zoals cosmea. Ook groenten die het goed doen in een kas horen hierbij.

Verzorging

Zaai de zaden in speciale zaai- en stekgrond. Die heeft minder voedingsstoffen en is luchtiger, waardoor de wortels van de zaailingen er makkelijk doorheen kunnen. Een zaadje heeft meer vocht dan voeding nodig om te ontkiemen. Eventueel kan vermiculiet worden toegevoegd. Dat geeft voldoende vocht af en houdt de rest vast. Geef water met een plantenspuit, verstuiver of broes; de grond hoeft alleen vochtig te zijn, niet nat. Pas na het verspenen hebben de zaailingen voedzame grond nodig om verder te groeien.

Bestel direct zaden of lees meer over de moestuin: zaai- en oogstkalender * moestuin beginnen * direct zaaien in de volle grond * moestuin bemesten * eetbare planten in de tuin * zelf kruiden kweken * fruit verzorgen en snoeien * 9 fruitbomen voor een mini-boomgaard * kiwi in de tuin * druiven kweken * frambozen snoeien